Kennisbank

Wat gebeurt er met een koopwoning na overlijden?

Author: Ties van Beusekom Ties van Beusekom, Uitvaartverzekeringexpert • Update: 18 februari 2025

Voor veel mensen zit hun koophuis vol herinneringen: stoeien met de kinderen op de bank, gezellige momenten met vrienden en familie aan de keukentafel, of het uitzicht vanuit het zolderraam. Toch is het belangrijk om na te denken over wat er met het huis gebeurt als je dierbare overlijdt. Wie erft jouw koopwoning als er iets met jou gebeurt? Wanneer is het slim om een testament op te stellen? En waar moet je op letten als je zelf een huis erft?

Moeten erfgenamen erfbelasting betalen over een koopwoning?

Ja, tenzij er iets is vastgelegd in een testament, moeten erfgenamen erfbelasting betalen over de overwaarde van het huis. De overwaarde is het verschil tussen de woningwaarde (bepaald door de WOZ) en de restschuld van de hypotheek. Ook als de erfgenamen in het huis blijven wonen of het huis nog niet verkocht is, moet deze belasting betaald worden, wat lastig kan zijn zonder extra geld. Familieleden krijgen wel een vrijstelling: in 2024 is deze voor partners €795.156, voor ouders €59.643 en voor (klein)kinderen €25.187.

Met een testament kun je de erfbelasting voor kinderen uitstellen, bijvoorbeeld tot de partner overlijdt, waarna de kinderen het huis kunnen verkopen om de erfbelasting te betalen. Je kunt ook vooraf een bedrag schenken aan je kinderen om later erfbelasting te helpen betalen, en tot een bepaald bedrag is die schenking belastingvrij.

Wat kun je nu al doen om je dierbaren goed achter te laten?

Vragen die je jezelf kunt stellen:

  • Wie erft mijn koophuis als ik niets regel? Past dat bij mijn wensen, of wijs ik liever een andere erfgenaam aan in een testament?
  • Kan de erfgenaam de hypotheek en andere woonlasten betalen? Is er een overlijdensrisicoverzekering voor dekking en is deze toereikend?
  • Weten mijn dierbaren wie mijn koopwoning erft en begrijpen ze mijn keuze?
  • Kan ik nu al een deel van de overwaarde schenken aan mijn kinderen, bijvoorbeeld via een schenking op papier, om erfbelasting te verminderen?

Erven

Kun je in de koopwoning blijven wonen als je partner overlijdt? Meestal wel, als een van deze situaties geldt:

  • Jullie zijn getrouwd of geregistreerd partners.
  • Er is een samenlevingscontract met verblijvingsbeding.
  • Er is een testament met dit recht. Je moet echter de hypotheeklasten zelf kunnen dragen, waarbij een overlijdensrisicoverzekering kan helpen.

Wat als je een huis erft?

Je bent niet verplicht de erfenis te aanvaarden; je kunt ook verwerpen of beneficiair aanvaarden, wat betekent dat je de erfenis accepteert alleen als de waarde de schulden overtreft. Let op deze punten:

  • Kan ik de hypotheekschuld betalen? Dit omvat ook onroerendgoedbelasting, gas, water, licht, en verzekeringspremies.
  • Is er een overlijdensrisicoverzekering gekoppeld aan de hypotheek? In dat geval wordt een bedrag uitgekeerd om (een deel van) de hypotheek af te lossen, wat de lasten kan verlagen.
  • Kan ik de erfbelasting betalen? Voor verre familieleden en vrienden is de vrijstelling €2.658.
  • Wil ik het huis verkopen? Zorg dat de verkoopprijs hoger is dan de hypotheekschuld.
  • Overweeg of je tijd hebt om het huis te verkopen of te verhuren.

Nalaten en erven

Wie erft jouw koopwoning bij overlijden zonder testament? Dit hangt af van je burgerlijke staat en of je kinderen hebt:

  • Getrouwd of geregistreerd zonder kinderen: Je partner erft de woning.
  • Getrouwd of geregistreerd met kinderen: Je partner en kinderen hebben elk recht op een deel, maar de woning gaat naar de partner. Bij diens overlijden gaat het naar de kinderen.
  • Samenwonend zonder contract en geen kinderen: Heeft de partner mede-eigendom, dan hoort de helft bij jouw erfenis en erven jouw familieleden de helft. Als het huis alleen van jou is, heeft je partner geen recht op de woning.
  • Samenwonend zonder contract en met kinderen: De kinderen erven jouw deel of het hele huis.
  • Alleenstaand zonder kinderen: De woning gaat naar jouw wettelijke erfgenamen, zoals ouders, broers, zussen, of verder familieleden.
  • Alleenstaand met kinderen: De kinderen erven de woning.

Wanneer is het verstandig om een testament of samenlevingscontract op te stellen?

Wil je je koopwoning nalaten aan iemand anders dan de wet bepaalt? Dan is een testament of samenlevingscontract verstandig. Hier enkele situaties:

  • Samenwonend zonder huwelijk of geregistreerd partnerschap en het huis staat op jouw naam: Je partner erft niets; wil je dat dit anders is, dan moet je dit vastleggen.
  • Samenwonend en samen eigenaar van het huis: Zonder testament of contract erven jouw kinderen of familie jouw deel van het huis, wat je kunt voorkomen met een verblijvingsbeding.
  • Alleenstaand zonder kinderen, en je wilt het huis aan een goede vriend nalaten: Dit kan in een testament.

Bron: Dela.nl